Energiebesparende technologie zal ons blijven verbazen maar zal niet volstaan

Energietransitie: zowel technologie als gedragswijzigingen zijn noodzakelijk

Het energiedebat woedt al een tijdje in alle hevigheid. De expertgroep Energie van ie-net ingenieursvereniging houdt al jarenlang zeer gedreven de vinger aan de pols inzake alles wat met energie te maken heeft. De expertgroep is een creatief, innovatief en ondernemend forum waar ingenieurs uit het energiedomein hun kennis in een brede technologische diversiteit met elkaar kunnen delen.

Vanuit haar expertise, heeft de expertgroep Energie volgende aanbevelingen geformuleerd aan politici: investeer in onderzoek, opleiding, infrastructuur, een langetermijnbeleid in een Europees kader, faseer de kernuitstap, stimuleer gedragswijzigingen en voer een CO2-taks in.

Wie in mei het ie-net-verkiezingsdebat in samenwerking met denktank Itinera heeft bijgewoond, heeft de motivatie achter deze aanbevelingen reeds kunnen oppikken.

Dweilen met de kraan open

Energie is de basis van onze welvaart én heeft een grote impact op onze wereld: van grootschalige vervuiling tot ontginning van eindige grondstoffen. De negatieve impact op ons klimaat is vandaag de grootste uitdaging, wereldwijd.

In België zijn de laatste 20 jaar al vele miljarden geïnvesteerd om het energieverbruik te doen dalen en om meer hernieuwbare energie te produceren. Deze inspanningen zijn slechts een druppel op de hete plaat gebleken. Bedrijven hebben hun producten en processen energie-efficiënter gemaakt. Maar daar staat een wereldwijd fors gestegen verbruik tegenover dat al die winsten van de tafel veegt. We dweilen met de kraan open. Om tegen 2050 de CO2-doelstelligen van Parijs te halen, moet het energieverbruik veel drastischer dalen. Dit vereist een volledige trendbreuk in alle maatschappelijke sectoren.

Energiebesparende technologie zal ons blijven verbazen, maar zal niet volstaan. Voor een lager energieverbruik zijn tal van gedragswijzigingen noodzakelijk, die tegelijk andere maatschappelijke uitdagingen zullen initiëren, denk aan ruimtelijke ordening, mobiliteit, kringloop- en deeleconomie.

Het verbruik van olie, steenkool en bruinkool moét stoppen. Anderzijds zal aardgas nog jaren de elektrische energievoorziening moeten garanderen. Het aanbod van hernieuwbare energie moet vertienvoudigen en veel grootschaliger worden ingezet. De verdere groei van wind en zon zal vooral buiten België en zelfs buiten Europa dienen te gebeuren.
De invoer van hernieuwbare energie zal leiden tot nieuwe en grootschalige infrastructuur voor transport en opslag: hetzij voor elektriciteit, hetzij voor brandstoffen op basis van waterstof of biomassa. Echter, grootschalige invoer van energie vereist een geopolitieke aanpak.

Dunkelflaute

Daarnaast bestaat het fenomeen ‘dunkelflaute’: een langere periode met weinig wind en zon en hoge energievraag, zodat de leveringszekerheid in gedrang komt. Investeringen in de opslag- en transportcapaciteit van waterstof moeten in een stroomversnelling komen.

Aanbevelingen

Een ambitieus scenario om 85% CO2 te besparen tegen 2050 vraagt een multidisciplinaire aanpak. Technisch is het haalbaar, maar iedereen – industrie, transport, landbouw, diensten, burgers… - moet meedoen en een stevig tandje bijsteken. Er is wel een probleem: de resultaten zullen hier op korte termijn niet voelbaar zijn. Dat remt maatschappelijk verantwoord handelen helaas wel vaker af.

Als de markt het niet doet, moet de overheid ingrijpen, en ook daarom formuleert ie-net zes aanbevelingen aan politici:

1. Investeer in onderzoek & ontwikkeling en opleiding
2. Investeer in infrastructuur: invoer, transport en opslag van nieuwe energiedragers
3. Faseer de kernuitstap: laat Doel 4 en Tihange 3 langer open om de transitie te faciliteren, hou zoveel mogelijk technologische opties open
4. Investeer in langetermijnbeleid in een Europees kader
2. Stimuleer gedragswijzigingen: door aanpak van ruimtelijke ordening, renovatie, mobiliteit, kringloop- en deeleconomie…
6. Voer een CO2 taks in: een geleidelijke en progressieve minimum taks op alle fossiele energiedragers, met aandacht voor sociale correcties

En we durven er ook nog een zevende aan toe te voegen: “Begin nu.”