Boekbespreking Hoe commerciële conflicten managen? Denken en doen
“Een degelijk en duurzaam geleid bedrijf hoeft niet om de haverklap in de rechtbank te verschijnen.”
Daarmee heeft de auteur van het boek overschot van gelijk. Jammer genoeg zijn conflicten van alle tijden. Dat is zo in de zakenwereld en ook daarbuiten. Het boek biedt dan ook een vernieuwende kijk op dit lastige bijproduct van menselijke en zakelijke contacten. Ook voor wie meer wil weten over de concrete werking van het gerecht, dat in België in de ogen van de bedrijfswereld niet direct aangeschreven staat als bijzonder degelijk en efficiënt, is dit boek een aanrader.
Luc Demeyere schetst aan de hand van talrijke casussen hoe en welke trajectmogelijkheden conflicten beheersbaar kunnen houden. De verzoening, de minnelijke schikking, het bindende derden-advies, de arbitrage en de bemiddeling komen in het boek dan ook ruim aan bod. In een rechtsstraat hebben de bedrijven er alle belang bij hun conflicten te beslechten zonder tussenkomst van een rechtbank wel wetende dat die rechtbank zo nodig steeds ingeschakeld kan worden.
Als de kleinere geschillen wegvallen, blijven de grotere over. In een geglobaliseerde wereld, zeker in de open economie, hebben geschillen vaak internationale componenten. De ambitie van het boek is het louter Belgische aspect te overstijgen en ook concepten aan te reiken die relevant kunnen zijn bij het managen van conflicten in een internationale context. Omwille van de grote belangen zullen de belanghebbende partijen, meestal maar niet noodzakelijk grote internationale bedrijven, vaker aan strategische ‘forum shopping’ doen. Zij gaan daarbij op zoek naar de binnen- of buitenlandse rechter die vanuit hun eigen perspectief het best geplaatst is om het geschil te beslechten of om de wederpartij het snelst aan te zetten tot een voordelige minnelijke oplossing. Voor hen is het dan ook van belang om inzicht te verwerven in de wijze waarop de keuze van de bevoegde jurisdictie geoptimaliseerd kan worden en hierin biedt het boek een handige tool.
Advocaten die vreesden voor hun business case bij de opkomst van de voormelde alternatieve methodes hebben moeten bijsturen. Zij hebben zich bekwaamd in werkwijzen die zij eertijds afzwoeren en hebben er methodes aan toegevoegd waarop zij het alleenrecht opeisen. Wat er aan de gang is bij geschillenbeslechting is veel meer dan een oppervlakkige facelift. Er is een echte shift of paradigm gaande, waarvan wij vermoedelijk nog maar het prille begin zien. Straks komt ook de artificiële intelligentie in de geschillenoplossing aan zet; eerst als ondersteunende tool, vervolgens zullen er door de computer gegenereerde beslissingen komen. Ook dat is een aspect dat in het boek belicht wordt.
Dit boek confronteert de aandachtige lezer met de simpele maar cruciale vraag: wilt u uw onderneming leiden of wilt u een en ander lijdzaam ondergaan? Conflicten managen is inderdaad hard werken. Conflicten vermijden, contracten en afspraken zo opstellen dat misverstanden zo veel als mogelijk worden vermeden, is ook hard werken, met dat voordeel dat een hele hoop kopzorgen achteraf worden uitgesloten. In dit boek staan ten overvloede voorbeelden uit de praktijk die bedrijven dienen aan te zetten proactief te ageren om contracten degelijk te negotiëren en te zorgen voor een win-winsituatie voor alle partijen. Het is een pleidooi voor een accurate voorbereiding gestoeld op ethiek en op vertrouwen, waardoor vele onnodige en bijwijlen zeer emotionele en kostelijke rechtsgangen vermeden kunnen worden.
Samengevat: het uitgangspunt van dit boek is een definitie van conflict en daaraan gerelateerde begrippen als dwang, recht, belang en macht. Vervolgens worden de verschillende trajecten tot conflictmanagement onderzocht, de onderhandelingscockpit, de geschillenbeslechtingsclausule, de SWOT-analyse voor grensoverschrijdende conflicten, evenals schema’s over conflictmanagement, het verschil tussen procederen onder common law en civil law, de zoektocht naar de waarheid en de jurist in zijn culturele habitat. Verder is er uitvoerig aandacht voor diverse actoren bij het managen van commerciële geschillen: de bedrijfsleiding, de ondernemingsjurist, de advocaat, de rechter/arbiter. Aansluitend worden enkele juridische basisconcepten onder de loep genomen. Dit alles geschreven in een heldere taal die niet noodzakelijk die van de jurist is en het boek aldus bereikbaar maakt voor een zeer ruim publiek in de bedrijfswereld, voor personen met zowel een technische, een commerciële of een managementfunctie. Alhoewel het best lijvig is (meer dan 600 pagina’s) kan het ook modulair worden gelezen en kan het dienst doen als praktijkgids. Ook dat is een sterk voordeel voor de bedrijfswereld waarin men soms maar weinig tijd heeft.
Wanneer het dan toch nog misgaat, ook dan is dit boek een handige leidraad, een vademecum dat aanzet om niet onbesuisd maar conceptueel te denken en te reflecteren. De lezer zal een aantal inzichten verworven hebben die hem toelaten op een andere en creatiever wijze met commerciële conflicten om te gaan. Ook daarin biedt het boek een meerwaarde.
Kortom, het is een aanrader voor elkeen uit de bedrijfswereld, die op een of andere manier in contact komt met (potentiële) geschillen bij de uitoefening van zijn job.